Auto’s melken

‘Waarom zou ik jou een fiets lenen?’ Vraagt een boomlange boer uit Schoorl aan mij. ‘Omdat ik mijn paspoort ben vergeten in Egmond aan zee en die wil ik even ophalen,’ leg ik hem uit. De boer van Hoeve Camperduin is niet overtuigt. ‘Zou jij een wildvreemde zomaar een fiets lenen?’ Ik knik: ‘Iemand die een fiets wil jatten hoeft er niet om te vragen.’

(klik voor groter beeld)

Even later rijd ik over het strand terug naar waar we vandaan gekomen zijn. Het strand tussen Egmond en Camperduin is hard genoeg om overheen te fietsen en het is uiteraard de snelste weg. Hier ergens moet rond 700 de missionaris Adelbert aan land zijn gekomen. En dan de duinen over natuurlijk. Hoe zou hij dat hebben gedaan? Of werd hij gedragen? In zijn nagedachtenis werd er een groot klooster gebouwd dat door Willem van Oranje werd afgebroken om met de plunderingen de universiteit van Leiden te stichten.
Binnen het uur ben ik weer terug en de lange boer is zichtbaar opgelucht om zijn fiets weer te zien. Hij stelt zich voor als Joari Kroon en ontspannen vertelt hij over Hoeve Camperduin en de familiegeschiedenis. De polder bij Camperduin, de Harger en Pettemerpolder, is een van de oudste van Nederland en in de middeleeuwen aangelegd door de monniken van Egmond. Zij bouwden de eerste zeedijk die nog verder in zee gelegen was dan nu. ‘Het is een moeilijke plek in de Nederlandse kustverdediging, altijd al geweest. ‘ Volgens Joari zijn hier in het verleden veel overstromingen geweest. De naam van de zeewering (Hondsbosche zeewering) die er nu ligt, herinnert er nog aan. Het Honds bos was namelijk een woud dat door een overstroming is weggeslagen.
De Harger en Pettemerpolder mag dan tamelijk ‘oorspronkelijk’ zijn, ze is niet zonder littekens. ‘Na de oorlog moest er een hoop gebeuren voordat de grond weer geschikt was voor de landbouw en veeteelt. Mijn opa vertelde dat ze nadat het gebied mijn vrij was verklaard voor de zekerheid toch eerst de goedkopere schapen het land op lieten gaan. Daarna pas de kalveren, de vinken en op het laatst de melkkoeien. Ze hebben het allemaal overleefd.’
Een meertje herinnert nog aan de plek waar grondwinning heeft plaatsgevonden om de anti tankgracht van de Atlantikwall op te vullen. ‘De Duitsers hadden op hun beurt de grond uit de tankgracht gebruikt om de bunkers mee te bedekken. Dat was een erg domme zet. Normaal groeit er alleen helmgras in de duinen. Deze aarde zorgde ervoor dat er al na enkele weken een groen laagje vegetatie zichtbaar was. Engelse bommenwerpers konden zo precies zien waar de bunkers zich bevonden.’
Na de oorlog heeft de polder de landbouwhervormingen overleefd. Er hoefde niet herverkaveld te worden omdat toenmalig minister van landbouw, Sicco Mansholt, had vastgesteld dat de waterhuishouding niet op orde was. Bovendien bleek de grond te ziltig voor grootschalige landbouw. Vanuit een ander perspectief werd het daarom juist waardevol; een brakwater natuurreservaat. Er groeien unieke planten en er foerageren bijzondere vogels. Tegelijkertijd kon het melkveebedrijf van Joari’s opa nog flink groeien. Joari legt uit hoe de technologie op het gebied van melken steeds efficiënter werd. 'Vroeger stonden de koeien stil en dan liep het boertje er langs. Nu bewegen de koeien en staat het boertje stil om het melksysteem aan te koppelen.’
De polder blijkt een nogal complex gebied te zijn. Niet als je er naar kijkt, maar als je in de regels duikt. Het is een bodembeschermingsgebied, een consolideringsgebied, een ecologische hoofdstructuur en archeologische vindplaats. Zelfs verschillende milieuorganisaties botsen hier op elkaar. Zo heeft Kritisch faunabeheer met succes natuurmonumenten aangeklaagd omdat ze bezig waren in de polder het maaiveld te verlagen zodat er meer zout minnende planten zouden komen. Kritisch Faunabeheer komt echter op voor de dwerggans die jaarlijks vanuit Lapland hierheen vliegt om te overwinteren. ‘De dwerggans wil gewoon lekker sappig gras hebben en geen zoutwater planten. Doordat natuurmonumenten aan het afplaggen was weken de ganzen weer uit naar het boerenland waardoor we last kregen van enorme hoeveelheden uitwerpselen.’
Natuurmonumenten wordt betaald voor het aantal vierkante meters zoutminnende planten dat er binnendijks groeit. ‘Eigenlijk zijn natuur organisaties net boeren. Ze produceren natuur in plaats van gewassen.’
Aangezien in dit gebied gewassen het slecht doen - er is van alles geprobeerd, zoals voederbieten en pootaardappelen - was de opa van Joari al in de jaren dertig bezig met toeristen en dagjesmensen. De eerste autobezitters hadden leuke bestemmingen nodig om naartoe te gaan. Een van die bestemmingen was het strand. Joari: ‘Die wagens hadden nog banden van echte rubber uit Congo en als de mensen naar het strand waren dan legde mijn opa natte jute zakken op de banden tegen het uitdrogen. In de zomermaanden haalde hij de stallen leeg en dan werden er tussenwandjes geplaatst om toeristen in onder te brengen.’ Inmiddels zijn de voormalige nevenactiviteiten rondom toeristen belangrijker geworden dan het boerenbedrijf zelf.
Joari heeft onlangs geïnvesteerd in een automatisch parkeersysteem. 'Daar heb ik wel wat nachtjes wakker van gelegen want zo'n automatisch parkeersysteem is een behoorlijk smak geld.' Mensen parkeren graag bij Joari omdat ze het leuk vinden dat er nog iemand in een hokje zit om kaartjes te scheuren, maar Joari komt uren tekort. 'Ik leg toch ook geen jute zakken meer om de banden?’
Inmiddels heeft Hoeve Camperduin geen koeien meer, maar staat de grazige wijde vol met glimmend blik. De auto’s zullen, net als echte koeien, volautomatisch gemolken worden.

Deze tekst kwam tot stand door Nida Art Colony en Satellietgroep.
Ga voor informatie over de auteurs naar francoislombarts.com en bramesser.com.