Na een welverdiende vakantie is hij terug: onze wisselcolumn. Deze week kijken Willem Sjoerd van Vliet en zijn moeder naar Dunkirk en probeert hij naar Engeland te zwemmen. Zal hij de overkant halen? Lees het hier!
1
De Spitfire vuurt zijn mitrailleur op een Messerschmitt en mijn moeder balt haar vuisten: ’Ja, neem ‘em te grazen.’ Op haar gezicht zie ik een kinderlijk enthousiasme, haar onderkaak iets naar voren, een centenbakje. We zitten in comfortabele bioscoopstoelen met tussen ons in een zakje drop. Op het scherm zien we de nieuwste film van Christopher Nolan, het oorlogsdrama Dunkirk. De film beschrijft Operatie Dynamo, een evacuatie van ruim 300.000 soldaten die startte op 27 mei 1940 en negen dagen duurde. Net als eerdere films van Nolan, zoals Memento en Inception, wordt er gegoocheld met de tijd. De film bestaat uit drie delen met elk een verschillende tijdsduur; The Air duurt een uur, The Sea een dag en The Mole een week. Op het eind van een geïmproviseerde pier (The Mole) bij Duinkerken zien we een commandant staan, gespeeld door Kenneth Branagh. Aan hem de taak om de soldaten - die op het strand hun lot afwachten - naar veiligheid te loodsen. Als hun commandant in de verte tuurt richting de krijtrotsen van Dover, richting thuis, zegt hij: ‘You can practically see it from here.’
2
Met onwennige stappen wankelt een kikvorsman een verlaten strandje op. Het is duidelijk dat het bijna buitenaardse gedaante moet wennen aan de zwaartekracht. Het strandje ligt nabij het Franse Cap Gris-Nez, en de man in de wetsuit is Maarten van der Weijden, de olympisch kampioen open water van 2008. Hij heeft zichzelf de belofte gemaakt dit jaar meer dan duizend kilometer te zwemmen, dit resulteerde onder andere in een zwemtocht van Amsterdam naar Rotterdam. Zijn laatste wapenfeit is een dubbele kanaaloversteek; van Dover naar Calais en weer terug. Slechts dertig mensen zijn Van der Weijden voorgegaan, de levensgevaarlijke toeren van immigranten die Engeland willen bereiken daargelaten. Halverwege de tocht, wanneer hij voet aan land zet om aan te sterken voor de terugweg, wordt hij gefilmd ter promotie van een peperkoekmerk. In het promoclipje zit hij op zijn gemak op een rots peperkoek te eten, terwijl hij een (ongetwijfeld zorgvuldig voorbereidde) slogan uitspreekt: IK GA NOG FF EEN STUKKIE. Vanaf hier kan ook hij de krijtrotsen aan de overkant zien liggen, maar zijn thuis ligt daar niet. Een dag later begint hij aan zijn terugtocht. 9 uur en 54 minuten later blijkt dat hij de verbetering van het Nederlands record op een half uur na niet heeft gehaald.
3
Wanneer de Spitfire van Tom Hardy tijdens een luchtgevecht door een Messerschmitt wordt geraakt begeeft zijn brandstofmeter het. Om in te kunnen schatten hoe ver hij nog kan vliegen noteert hij de huidige hoeveelheid met een krijtje op zijn dashboard en kijkt hij op zijn grote pilotenhorloge. Vanaf dat moment wordt de tijd zijn meter, iets wat versterkt wordt door de soundtrack van Hans Zimmer. Vernuftig heeft de componist het geluid van een horloge als tikkend leitmotiv in de soundtrack verwerkt. De Spitfire bevindt zich te ver van Engeland voor radiocontact met de verkeersleiding; hij vliegt blind richting de Franse kust, richting de vijand, met een vermoeden van de hoeveelheid brandstof. Om te overleven zal hij moeten luisteren naar zijn machine en vertrouwen op zijn verstand en instinct.
Dit zal langeafstandszwemmers bekend in de oren klinken. Van der Weijde werd tijdens zijn recordpoging door een boot vergezeld en deze gaf hem alle informatie over de juiste koers. Wanneer dit wegvalt of er simpelweg niet is, moet een zwemmer terugvallen op de gegevens die hij of zij altijd paraat heeft, de slagfrequentie en slaglengte. Er moet geteld worden.
Drie jaar geleden verscheen er een prachtig portret over de Amerikaanse zwemmer Diana Nyad in The New Yorker, waarin wordt beschreven hoe ze in 1975 in recordtijd een rondje om Manhattan zwom. Later in 2011 ondernam ze een poging om van Cuba naar Florida te zwemmen. Tijdens haar jeugd nam Nyad's moeder haar mee naar de beach club van Lago Mar in Florida, wees richting Cuba en zei tegen haar: ‘Het is zo dichtbij dat je er naartoe kan zwemmen.’ De eerste poging faalde. Uiteindelijk had ze in 2013 - ze was toen 64 jaar (!) - bij de vijfde poging succes. In 53 uur wist ze een afstand af te leggen van 180 km.
Er bestaat een anekdote over Diana Nyad dat ze, wanneer ze lang in het vliegtuig moet zitten, ze een grote zak M&M’s meeneemt. Als ze plaatsneemt in de vliegtuigstoel neemt ze de losse M&M’s uit de zak, telt deze en stopt ze een even aantal van alle verschillende kleuren terug. De overgebleven M&M’s eet ze op. Dan deelt ze de duur van de vlucht door het aantal M&M’s in de zak en eet deze op in gelijke intervallen. Net als de blind-vliegende Spitfirepiloot houdt ze precies bij hoe de vlucht verloopt. Als ze de zak opheeft voordat het vliegtuig geland is, weet ze dat er iets mis is.
Ik vind het een geruststelling dat alle tijd, tijdens oorlog of vrede, op te delen is in gekleurde M&M’s.
