Take a stand!

'Take a Stand' is een programma van Mediamatic en De vuurlinie – kunstkritiek nu

Kom staan voor wereldvrede of staan voor het examen van je neefje. Staan met ons, met Mediamatic, met de mensen in Turkije en met mensen van over de hele wereld die we door middel van de 'Standing App' (download het in de App Store) en het tactical display van Hubbub kunnen volgen. Er is een cursus 'echt staan' en de presentatie van een pamflet over apps en djinns. Zie het volledige programma op de website van Mediamatic. Lees hieronder vast een voorpublicatie over ludiek protest en over de Standing-app uit het essay "De geest-in-de-smartfoon" van Dirk Vis dat in de komende Gids zal verschijnen.

Wat is ludiek protest? Spelen, maar serieus spelen. Er bestaat een geschiedenis van krachtige beelden die voortkomen uit ludiek protest. Bijvoorbeeld de blanco protestvlag van provo: het is onduidelijk waartegen of voor wordt geprotesteerd, maar het beeld blijft wel hangen. Daniel Buren die in 1968 ten tijde van een tentoonstelling in Parijs op zo'n tweehonderd plekken in de stad posters wildplakte met dezelfde strepen als de strepen van zijn kunstwerk in de tentoonstelling. Tegelijkertijd liet hij hoogst serieus twee zogenaamde "sandwich men" rondlopen (dat gebeurde toen nog als reclame): kerels met borden aan hun lijf, waar ze ook weer niets anders dan de groene en witte strepen op droegen. Ze maken reclame, ze lijken te protesteren, maar het is onduidelijk waarvoor. Hun protest is niet bedoeld om een politiek doel voor elkaar te krijgen, hooguit om je op een lichte manier over serieuze zaken te laten nadenken en nieuwe mogelijkheden te tonen.

Een recenter voorbeeld is dat van de Yes Men. Op 4 juli 2008 verspreidden zij in een oplage van 80.000 een namaakeditie van de "New York Times special edition", zogenaamd uit 4 juli 2009, met daarin alleen maar goed nieuws, zoals het einde van de Irakoorlog en de komst van een beter Amerikaans zorgsysteem. Ik probeer mezelf wijs te maken dat hun voorspellingen alleen daadwerkelijk zijn uitgekomen, doordat de Yes Men er eerst in hun fictieve krant over schreven. Nog recentelijker is Newstweek: een eenvoudig klein kastje dat je niet kunt kopen, maar dat je als je de handleiding op de website volgt, zelf kunt bouwen. Het is bedoeld om in openbare plekken in het stopcontact te steken, bijvoorbeeld in de Starbucks, waarna je bij iedereen die op de openbare wifi zit de koppen van de nieuwsberichten die zij online lezen op je eigen laptop aan kunt passen.

In Nederland hebben we Hubbub. Hubbub bestaat uit twee man: Kars Alfrink en Alper Cugun. De ondertitel van Hubbubs bureau "Games for Social Change" bekt lekker, met dat halve binnenrijm. Het is zowel een catchy slogan als oprecht idealistisch. Het klinkt bijna pretentieus, ware het niet dat er het woord 'games' in zit. Ze maken commerciële dingen, voor Shell en BMW, waar ze niks over mogen zeggen wegens geheimhoudingsclausules, maar "het is allemaal moreel verantwoord" en ze maken dingen voor zichzelf, gewoon omdat ze er zin in hebben. Ze houden kantoor in Utrecht & Berlijn. Kars vliegt naar conferenties en presentaties over de hele wereld om andere Karsachtigen te ontmoeten. Ze gebruiken veel woorden die ik op moet zoeken. Ze updaten voortdurend over zichzelf op tumblr, facebook, twitter, foursquare, asana, goodreads, slack, ik vergeet er nog een heleboel meer, en het is nog interessant ook om dat te volgen. Met wat ze maken, ambiëren ze een esthetiek van interactie. "Games gaan niet over wat je ziet, maar over wat je doet." Deze esthetiek van interactie ontgaat je als het goed is, maar is datgene waardoor je terug blijft komen. Esthetiek voor makers, voor kenners die blij worden van een goed ontworpen spoorboekje.

Hun nieuwste werk is geïnspireerd op de protesten in Istanbul: mensen bleven daar simpelweg staan, omdat dat het enige was dat ze nog konden doen zonder opgepakt te worden. En staan is misschien wel het enige dat we hier kunnen doen om onze bezorgdheid en deelneming kenbaar te maken zonder cynisch te hoeven zijn. We hoeven er niet de straat voor op en we kunnen meer doen dan iets liken of een online petitie tekenen. Deze fascinaties mondden uit in Standing: een app die bedoeld is om niets anders te doen dan stil te staan. Gewoon staan. Sta stil, druk een knop in en als je weer loslaat of als je teveel beweegt, verschijnt op een kaartje op internet waar je stond, hoe lang en, als je dat wilt aangeven, waarvoor. Je ziet ook waar anderen voor stonden. Ik zie ze al staan: een 'stand-in', van mensen in hun eigen huiskamers, mensen in winkels, mensen die normaal iedere ochtend in de file zitten te candycrushen, die allemaal hun smartfoon ingedrukt houden, zonder dat er iets gebeurt, die daarmee even niet pingen of appen, die daar staan, in vreedzaam protest, en doordat ze daar gewoon staan misschien toch verandering teweegbrengen, omdat hun staan over de hele wereld wordt gezien.