Amsterdam is nog te nat en te koud voor bouquinistes. Maar hoe ontstonden ze in Parijs? Pek van Andel las Les Bouquinistes des quais de Paris van Guy Silva over de beroemde Parijse boekenstalletjes.
Gravure van Jean Henry Marlet - 1821
Les bouquinistes zijn de boekverkopers langs de Seine (bouquin is boek). Deze unieke traditie begon al in de zestiende eeuw met colporteurs, handelaren met een mand boeken, die aan hun nek hing (col = hals). Colporter is ‘om je hals dragen’. In 1577 werden deze kleine boekhandelaren bij Koninklijk Besluit tot dieven en heelers verklaard, maar al een jaar later erkent de baljuw van het Paleis het bestaan van tien colporteurs.
Toen kwam de Pont Neuf, de ‘Nieuwe Brug’, de eerste moderne, en nu oudste, boogbrug. Het natuurstenen monument, 238 meter lang, verbond het Île de la Cité, het eiland waarop de stad Parijs werd gesticht, met beide oevers middels vijf en zeven rondbogen. Zij werd gebouwd tussen 1578 en 1604. Er stonden geen huizen op, wat uitzicht op de Seine bood en ruimte voor straathandel. Zo’n brug heeft ‘de loop’, zoals winkeliers dat noemen. In 1620 werden er vierentwintig bouquinisten officieel toegelaten, in 1628 moesten ze weg, in 1640 waren ze weer welkom en in 1650 werden ze opnieuw verjaagd. Onder de druk van echte boekwinkels kwam er in 1649 namelijk een reglement dat draagbare winkels en het uitstallen van boeken en pamfletten op de Pont Neuf verbood. Machthebbers waren in die tijd ook bang voor verkopers die zich niet aan de censuur hielden. Pas op het eind van de zeventiende eeuw werden ambulante boekwinkels weer toegelaten. Het woord bouquiniste duikt in 1789 op in het woordenboek van de Académie française.
In 1859 geeft de stad Parijs toestemming aan bouquinisten om zich op vaste plekken te vestigen. Voor 26,32 Francs kreeg ieder een jaar lang het recht op tien meter muur van op- tot ondergaande zon, als er ook 25 Francs bedrijfsbelasting werd betaald.
In 1930 worden de maten van de kisten vastgelegd.
Nu hebben tweehonderdveertig boekhandelaren op ruim drie kilometer kademuren negenhonderd groene kisten geïnstalleerd met zo’n vijfhonderdduizend tweedehandse en oude boeken, en ontelbare tijdschriften, briefkaarten, gravures en postzegels. Op de rechter oever van de Pont Marie tot de Quai du Louvre, en op de linker van de Quai de la Tournelle tot de Quai Voltaire (zie gravure).
Steden als Ottawa, Peking en Tokio hebben zich al door Parijs laten inspireren. Als het weer hier warm en droog genoeg wordt en blijft is Amsterdam aan de beurt en komt er een Nederlandse versie van Les quais de la Seine van Jean Dréjac:
J’adore les quais de la Seine.
La mine sereine
des petits marchands.
Le calme du vieux bouquiniste
dressant une liste
d’invendus charmants.
Zie: www.bouquinistedeparis.com. G. Silva, Avec les bouquinistes des Quais de Paris, Le Castro Astral, 2000. Le Parapet, ‘Histoire des bouquinistes’, juni 2007, Nr. 53. [455w.]
