De Internet Gids duikt in de emoji en we beginnen bij de oorsprong. Wat zijn emoji en wat is het verschil met smileys en emoticons? Lilian Stolk weet van de hoed en de rand, van de ;-) en de ☺ .
De smiley is iedereen bekend. Hij kwam ook 25 jaar geleden al geregeld voor. Ik maakte voor het eerst kennis met de smiley vanwege de knopen die mijn moeder op onze zelfgemaakte broeken zette. Hij bestond niet alleen in de klassieke gele variant, maak kwam ook voor op paarse of oranje knopen.
Hoewel eerdere voorbeelden bekend zijn, wordt Harvey Ball gezien als officiële ontwerper van de smiley. In 1963 kreeg Ball opdracht van State Mutual Life Assurance Company in Massachusetts een blij gezicht te ontwerpen om het moreel van de werknemers te verhogen. Het kostte Ball slechts 10 minuten; hij kreeg $45 betaald. De Franse journalist Franklin Loufrani noemde het ontwerp van Ball in 1972 voor het eerst de smiley. In zijn krant France Soir werd er goed nieuws mee gemarkeerd.
Hoewel eerdere voorbeelden bekend zijn, wordt Harvey Ball gezien als officiële ontwerper van de smiley. In 1963 kreeg Ball opdracht van State Mutual Life Assurance Company in Massachusetts een blij gezicht te ontwerpen om het moreel van de werknemers te verhogen. Het kostte Ball slechts 10 minuten; hij kreeg $45 betaald. De Franse journalist Franklin Loufrani noemde het ontwerp van Ball in 1972 voor het eerst de smiley. In zijn krant France Soir werd er goed nieuws mee gemarkeerd.
De eerste emoticon, een uit leestekens bestaande representatie van een gezicht, werd ontdekt in een uit 1862 afkomstig transcript van de Amerikaanse president Abraham Lincoln. Er staat: “(applause and laughter ;)”. Hoewel deze allereerste emoticon waarschijnlijk gewoon een typefout is, verschenen niet veel later, in 1881, verticale emoticons. Onder de kop ‘Typographical Art’ publiceerde het Amerikaanse satirische magazine Puck vier typografische representaties van vreugde, melancholie, onverschilligheid en verbazing. Ze zien er best goed uit en doordat ze ook wenkbrauwen hebben, zijn ze misschien wel begrijpelijker dan de emoticons die wij kennen. Die bestaan nu zo’n dertig jaar. Docent computerwetenschappen aan de Carnegie Universiteit in Pittsburgh Scott Fahlman suggereerde in 1982 voor het eerst :-) en :-( te gebruiken om emoties uit te drukken, tijdens een gesprek met zijn collega’s via arpanet, de voorloper van het internet. Laat op de avond werden de e-maildiscussies steeds humoristischer. Zo bespraken ze scenario’s rondom een vrije val van de lift op de faculteit. Zouden vogels de vrije val overleven? Zou een kaars doven? Een collega schreef dat de linker lift vermeden moest worden, wegens dode vogels en rookschade. De computernerds beseften dat deze uitspraak niet door iedereen als grap herkend zou worden. Om misverstanden te voorkomen stelde Fahlman voor om in het vervolg :-) te gebruiken bij grappen, en :-( bij serieuze zaken. De emoticons verspreidden zich razendsnel over arpanet.
De behoefte aan uit leestekens gemaakte beelden om je tekst te verduidelijken, zette de ontwikkeling in gang van wat Emoji heet; het toetsenbord met vrolijke symbolen op je telefoon. De eerste emoji werden in 1998 ontworpen door de Japanse computertechnicus Shigetaka Kurita. Telefoons hadden in deze tijd kleine schermen en nauwelijks de mogelijkheid om afbeeldingen weer te geven. De slang in het spel Snake was enkel een zwarte streep en weersvoorspellingen zoals ‘bewolkt’ of ‘zonnig’ werden in tekst gespeld. Deze puur op tekst gebaseerde communicatie leidde in Japan vaak tot misverstanden. Het woord Wakarimashita kan een warm, inlevend, ‘ik begrijp het’ betekenen, maar kan ook koel en negatief zijn. Die misverstanden zijn er in het Nederlands ook. Zo vertelde een vriendin mij laatst dat ze ‘OK’ hard vond overkomen; ‘Okee’ al veel minder. Als medewerker van telecomprovider DoCoMo bedacht Kurita een digitaal alternatief voor handgebaren en intonatie. Hij ontwierp een set van 172 basisemoji, bestaande uit 12 x 12 pixels. Hiervoor liet hij zich inspireren door manga, kanji (Chinese karakters) en pictogrammen. Hij wilde symbolen creëren die gedachtes en emoties weerspiegelen, zonder dat je het mooi of niet mooi vindt – zoals bij een afbeelding. Collega’s ontwikkelden een manier om Kurita’s symbolen als één karakter te kunnen verzenden. In een tijd dat sms-berichten een maximale lengte van 140 karakters hadden, bood emoji de mogelijkheid om kort en duidelijk te communiceren. Japanners raakten al snel verknocht aan deze digitale emotie-uitingen.
In 2007 reisde Steve Jobs naar Japan om daar de eerste iPhone te promoten. Helaas voor hem waren veel telecombedrijven niet geïnteresseerd, omdat de telefoon veel functies miste die Japanse consumenten graag gebruikten. Softbank was de enige die belangstelling had, op voorwaarde dat aan de nieuwe iPhone een emoji-toetsenbord zou worden toegevoegd. Het toevoegen van dit toetsenbord aan de iPhone in 2011 zorgde voor een wereldwijde verspreiding van de symbolen. Inmiddels zijn de 1281 emoji erg populair. De Britse taalwetenschapper Vyvyan Evens stelt dat emoji de snelst groeiende taal ter wereld is.
Ikzelf gebruik emoji ook graag om een getypt bericht persoonlijker te maken; als een soort handschrift of accent. Daarnaast kan het een bericht kan verzachten; “Ik ben te laat.” lijkt heel anders dan “Ik ben te laat ☺” of “Ik ben te laat (emoji slak)”. Volgens de Iraanse psycholoog Mehrabian gaat maar 7% van de communicatie over woorden, 55% om lichaamstaal en 38% om stemklank. In een tijd waarin een groot deel van de menselijke communicatie in schriftelijke vorm plaatsvindt (een rapport van Pew Research Center uit 2010 toont aan dat Amerikaanse jongeren per dag meer sms-contact dan face-to-face contact hebben), kan emoji een waardevolle aanvulling zijn. Als universele taal past het goed bij de globaliserende wereld. Al zijn er wereldwijd ook veel misverstanden. Want met alle noedels en sushi, een symbool voor een heetwaterbron en een buigende zakenman, blijft de taal nog erg Japans.
