Gedichten

Martín Gambarotta (Buenos Aires 1968) debuteerde in 1996 met het werk Punctum, een lang narratief gedicht, dat emblematisch is geworden voor de zogeheten Argentijnse poëzie van de jaren negentig. In negenendertig fragmenten brengt het gedicht het Argentinië van president Carlos Menem (1989-1999) in kaart; jaren van corruptie, hyperinflatie en verregaande privatiseringen, maar ook van een door (economisch) pragmatisme ingegeven ‘pacificatie-politiek’ met betrekking tot de recente geschiedenis, die in de praktijk neerkwam op een politiek van straffeloosheid en selectieve historische amnesie.

De dichter zelf omschreef Punctum eens als een “situatieanalyse in versvorm”, maar zijn poëzie is meer dan een verdichte vorm van journalistiek commentaar. Kenmerkend voor de poëtica van de negentigers generatie, is juist de afwezigheid van een lyrisch subject dat de wereld voor de lezer interpreteert. In het geval van Gambarotta leidt dat tot meerstemmige composities waarin regelmatig gebruik wordt gemaakt van ready mades. Citaten uit songteksten, bijvoorbeeld, reclameleuzen of politieke slogans, maar ook, absurdistische zinnen afkomstig van een automatisch vertaalde website. Het zijn allemaal stukjes van de maatschappelijke spiegel die de dichter ons voorhoudt.

Vrijdag 20 november wordt de vertaling van Punctum gepresenteerd in Perdu. De bundel is vertaald door Bodil Kok en wordt uitgeven door uitgevrij Perdu.

1

Een kamer
waarvan de oppervlakte van het plafond gelijk is
aan die van de vloer die op haar beurt gelijk is
aan die van elk van de vier muren
die een plek begrenzen boven de straat.
De nevel verplaatst zich naar zijn lege
geest, hij weet niet wie hij is en zijn eerste
gedachte, ‘een hond die ontdekt dat hij hond is
is niet langer hond’ wordt weer deel
van zijn droom maar daar verschijnt, vaag,
de bloempot: een gedeukte theeketel met planten
in het midden van de tafel: twee schragen
dragen een houten plank –
dan is hij wakker.
De roestplekken in de hemel –
de kleur van het licht over de dingen, de hemel
die zich terugtrekt en uitgevloeide roest is
tussen zijn ogen en hij valt opnieuw in slaap, maar er ontstaat
orde in de wakkere materie.
De heldere ligging
van de plaats in de dag, het lawaai,
het bonzende lichaam,
de ruïne van een idee dat stroomt
langs een web van zenuwen,
woorden van ijzer
gevat in een ruis:
een opening als een speldenknop
in een holte van het hart.

15

Een echt masker, het masker
van een ijshockeykeeper,
de man in het ijzeren
masker, een zuurstofmasker,
een narcosemasker, een scherm-
masker, het mondkapje van de verpleegkundige,
een gasmasker, de hand die dienstdoet
als masker, het masker dat
een duiker gebruikt, het masker van een lasser.

19 (fragment)

Dit is (al) eerder gezegd
het is zelfs in popliedjes gezegd;
dat de nacht crasht is eerder
gezegd, wordt al langer gezegd,
er is gezegd dat het gesedeerde dier
ijsbeerde door het huis en eerder
is gezegd dat er geen verwarde zenuwen waren
in het gespannen organisme, dat vlees
zonder zenuwen irriteert is gezegd
en er is ook gezegd dat er niet
op het bed gesprongen mag worden
en dit is terzijde gezegd
en van de plek waar dat gezegd is
komt dit vandaan: ik kan niet lezen.
De alinea die ik begin en opnieuw begin
loopt vast, ik struikel als ik bij de eerste e aankom.
De eerste e is de telefoongids-
bezorger-skinhead die maakt dat ik stop met lezen.
Door de swastikatatoeëerder-skinhead
begrijp ik alles wat ik tot nu toe heb geleerd
en dat het nergens toe dient.
Vóór het verwijderen van
deze alinea is het nutteloos,
vruchteloos bovendien, in deze zwarte grond,
verder te gaan met een andere alinea
waar het struikelblok bij het lezen,
bijvoorbeeld, een komma zou kunnen zijn.
De woorden in het boek betekenen niets,
als je ze leest staan ze onder spanning, springen van het papier
maar ze zeggen helemaal niets. Dit probeer ik op te lossen door
iets te nemen, oogdruppels te gebruiken,
die me het zicht belemmeren,
het beeld verwateren. Met een druppel
medicijn in het oog
zie je kleuren geen vormen, plaats ik
volgens de aanwijzingen in de bijsluiter
een druppel in het traanpunt, dat dus eigenlijk
de ooghoek is,
dan zie ik kleuren en geen vormen,
precies wat ik eerder zei en voordien,
denk ik, (al) vele malen eerder zal zijn gezegd.
Ik knipper, sluit ze zodat ze drogen,
zodat ze weer wit worden, de bloeddoorlopen ogen,
en wacht tot de waterige beweging die ik zie,
de zwarte vlekken, witte blokken
en iets wat op een dikke vis lijkt
die zonder schaduw in de diepzee zwemt
weer worden wat ze in werkelijkheid zijn:
een herdershond vastgebonden aan een wasmachine.

(…)

Het bloed: gepacificeerd
eigenlijk meer serum dan bloed.
Vredig serum maal bloed
is gelijk aan gepacificeerd bloed;
bloed met serum dat echt bloed
uitschakelt. De lucht-
wegen: gepacificeerd;
de vissen: gepacificeerd; het achterhoofdsbeen,
ook gepacificeerd. Het harde cement,
dat per definitie hard is, van de overheids-
gebouwen: gepacificeerd. Gepacificeerd, bovendien,
de door een oogdruppel
verwijde pupil.
Het knipperen in de sluimering
bevordert het algehele pacificatieproces
van het lichaam. De longen:
vredig. Water en zand om cement te maken:
gepacificeerd, de gezichtsspieren:
gepacificeerd. De ijzersmelterijen:
gepacificeerd; de Zapla Hoogovens:
gepacificeerd; in vrede rusten de sloophamers
met speciale steenbeitel,
de elektrische lasapparaten, de slijptollen
en overige gereedschappen.