Een column als het standbeeld van de Bremer stadsmuzikanten met een duif, een paard en een kat. Willem Sjoerd van Vliet over Nikola Tesla, de animatieserie BoJack Horseman en de videogame Night in the Woods.
Een van de opmerkelijkste verhalen over de excentrieke wetenschapper Nikola Tesla is zijn liefde voor duiven. Hij ging in New York, waar hij woonde tot aan zijn dood in 1943, regelmatig op pad met zijn hand een zak vogelzaad. Men kon hem aantreffen op het plein voor de Saint Patrick's Cathedral, waar hij maar hoefte te fluiten en uit alle windrichtingen kwamen duiven aanvliegen.
Mede door Tesla’s desinteresse voor de zakelijke kant van zijn uitvindingen raakte hij vanaf 1915 steeds meer in de vergetelheid. In de laatste drie decennia van zijn leven versleet hij verschillende hotels waar hij keer op keer werd uitgezet vanwege niet-betaalde rekeningen en duivenoverlast. Zijn suite zat onder de duivenpoep omdat hij de gewoonte had altijd de ramen open te laten en overal vogelzaad achter te laten. Elke dag duiven voeren was voor Tesla een vast ritueel. Zijn vrienden hadden weet van deze gewoonte, al moesten ze gissen naar het waarom. Gaf het hem houvast? Verstomde het gekoer zijn innerlijke demonen? Dat het hem liefde gaf was zeker. Eén duif in het bijzonder kon op al zijn affectie rekenen.
Als Tesla in 1921 op zijn kantoor is en ziek wordt, te ziek om zich te verplaatsen naar zijn hotelkamer, dicteert hij zijn secretaresse een belangrijke opdracht. Ze moest naar Hotel St. Regis bellen en vragen of de huishoudster naar zijn kamer kon gaan om ‘the white female with touches of light gray in its wings’ eten te geven. In de biografie Prodigal Genius: The Life of Nikola Tesla van John Joseph O'Neill zegt Tesla over deze duif:
Yes, I loved that pigeon, I loved her as a man loves a woman, and she loved me. When she was ill I knew, and understood; she came to my room and I stayed beside her for days. I nursed her back to health. That pigeon was the joy of my life. If she needed me, nothing else mattered. As long as I had her, there was a purpose in my life .
Nikola Tesla zou met zijn duif niet misstaan in de wereld van BoJack Horseman, ze zouden ze zelfs aan kinderen kunnen denken zonder dat iemand daar vreemd van zou opkijken. In deze Amerikaanse animatieserie leven mensen en dieren door elkaar in een antropomorfische wereld. De hoofdpersoon BoJack, ingesproken met de prachtige baritonstem van Will Arnett, is een paard die eind jaren tachtig in de fictieve sitcom Horsin' Around speelde, een succesvolle serie à la Full House of Married with Children of, om het dichter bij huis te houden, Vrienden voor het Leven. Sindsdien teert BoJack op zijn succes en anderen teren op hem. Zoals zijn manager Princess Carolyn, een kat die ook zijn ex-vriendin is, en Todd, een mens wiens dagtaak het is om rond te hangen in BoJacks villa in de heuvels van Los Angeles.
Het is zelden dat ik een ontroerd raak door een televisieserie, laat staan door een animatieserie. Tussen de visuele grapjes door (zoals twee meeuwen die doodleuk een sandwich uit de handen van BoJack pikken) stelt de serie prangende vragen over depressie, vriendschap en onze onstilbare zucht naar aandacht en roem. Ik heb juist het laatste seizoen gekeken waarbij BoJacks demente moeder en zijn biologische dochter belangrijke rollen spelen. BoJack haat zijn moeder en doet weinig moeite dit te verbergen. In één aflevering kruipt de kijker in zijn hoofd en we zien zijn innerlijke stem op uiterst simpele en treffende manier verbeeld worden. In zijn hoofd is BoJack een belabberd getekend paardje die als een verongelijkte boze puber met het geheugen van een goudvis op ramkoers is met zijn omgeving en het zodoende op een zuipen zet. En BoJack eet niet alleen als een paard, zo drinkt hij ook. Ik vind het pijnlijk om toe te geven, maar deze aflevering is één brok herkenbaarheid. Als BoJacks biologische tienerdochter op het eind van de aflevering vraagt of het stemmetje in haar hoofd weggaat naarmate ze ouder wordt antwoordt Bojack: "Yeah...". Dat is het moment wanneer ik knap.
BoJack zou niet misstaan in de wereld van Margaret "Mae" Borowski, het hoofdpersonage van de videogame Night in the Woods. Wat mij betreft het beste wat ik het afgelopen jaar heb gespeeld. Net als in BoJack Horseman leven de dieren in Night in the Woods naast elkaar, wij mensen bestaan er niet. We zien de wereld door de van ogen Mae, een twintigjarig katje die gefaald heeft op de universiteit en verslagen terugkeert naar haar ouderlijk huis in haar geboortedorp Possum Springs. Tijdens het spelen bleef ik maar denken aan het het jaar dat ik zakte voor mijn eindexamen en mijn vrienden voor het eerst op kamers gingen. Falen is een weinig populair thema in games, bijna altijd gaat het om groter, sneller, sterker, beter.
Possum Springs is een stadje in verval. Het ondervindt de gevolgen van de sluiting van de steenkoolmijnen en een snel veranderende wereld. In een scene – ik noem het liever geen levels want dat suggereert een klassiek doel in een videogame zoals veel punten halen en een eindbaas verslaan – bezoekt Mae met een vriendin het winkelcentrum. In haar herinnering is dit een bruisende plek waar ze altijd met haar vrienden kon hangen. Bij elke lege winkel vraagt Mae aan haar vriendin: “Wat is hier gebeurd?” Steevast is het antwoord: “Het internet”.
Net als BoJack worstelt Mae met haar innerlijke demonen. Als Mae gaat slapen, verlaten we Possum Springs en komt de speler in een abstracte en donkere droomwereld waarbij muziek en Mae’s vrienden een belangrijke rol spelen. In tegenstelling tot BoJacks gesjeesde binnenwereld is die van Mae’s een in elkaar verstrikte een kluwen garen, waarbij de speler bijna letterlijk haar gedachtes moet ontrafelen.
Door de verbeelding van Mae’s en BoJacks gedachtes probeer ik te raden hoe het gedachtenpaleis van Tesla eruit zou zien. Een prachtig kronkelend netwerk van magnetisme misschien? Een duiventil gemaakt van pure energie? Een oneindig systeembord met in het vibrerend centrum zijn witte gevederde geliefde, met in haar gespreide vleugels een toets van grijs? Ik weet het niet. Behalve dat het hebben van een geliefde, mens of dier, de demonen buiten houdt.
