Lees in de wekelijkse wisselcolumn van De Internet Gids 'Verassing' van Willem Sjoerd van Vliet over strakke en losse protocollen tijdens een lijkbezorging.
Op de lagere school maakte ik vaak de fout verassing te schrijven. Een leraar legde me geduldig uit dat verassing voor iets heel anders stond. Hij noemde het woord 'crematie' en ik keek hem met grote ogen aan. Ik kom uit een familie waar een sterfgeval in de omgeving gepaard gaat met de opmerking 'Ach'. Kort daarna volgt 'En wanneer is de begrafenis?' Dat er andere vormen van lijkbezorging bestaan, schijnen ze even te zijn vergeten.
Ik woonde pas geleden een herdenkingsdienst bij van een overleden vader van een vriend. De crematie vond op een ander moment plaats en ook was er geen religieuze franje, zoals ik tot dan toe gewend was. Er werden fijne herinneringen aan de man opgehaald en zijn sociale karakter werd flink benadrukt. Toen de eerste spreker klaar was met haar toespraak viel de zaal stil. Een fractie van een seconde later werd deze doorbroken door het klappen van een meisje met vlechtjes, ik schat in dat ze tien jaar oud was. Weer een fractie later viel de rest van de zaal haar bij. Op dat moment voelde het als een collectieve opluchting.
Aan het begin van Het naderen van een brug, de nieuwste roman van Roel Bentz van den Berg, is er een passage waarin de hoofdpersoon Helen in de aula van een begraafplaats op het punt staat het woord te nemen:
“Haar hart ging in haar slapen tekeer alsof het daar, op twee plaatsen tegelijk, naar een uitgang zocht. Haar jurk omknelde haar alsof hij twee maten te klein was, de bandjes van haar bh sneden in haar schouders en haar hoofdhuid prikte alsof haar haren waren vervangen door naalden waarvan de punten steeds dieper in haar schedel drongen. Geen woord, geen stom woord kwam eruit. Zelfs het woordje ik - als in ‘Ik wilde graag een gedicht voorlezen’ – bleef, zo klein als het was, als een graat in haar keel steken.”
Iets soortgelijks gebeurde bij een vriendin van me. Hoewel, ze blokkeerde niet, ze flapte het er juist uit. Ze had een dierbare verloren toen ze veertien was. Tijdens de condoleance was het protocol een rij te vormen voor de nabestaanden. Ze vond het maar vreemd, vertelde ze. Toen een buurman voor haar neus verscheen zei hij 'gefeliciteerd'. Als reactie moest ze lachen. Heel hard lachen. Gezamenlijk braken ze bruusk door het protocol heen. Soms is min plus min plus.
