Cringe

Verhaal / 28.06.23

Littekenmeisje

Nadia de Vries

Een ‘wondenman’ uit een laat 15e eeuws manuscript, Bayerische Staatsbibliotheek. *Bron afbeelding

Het begon allemaal met een rode lijn op haar wang. Een souvenir van een incident op school, meende ze, ze wilde het er liever niet over hebben. Het maakte allemaal ook niet zoveel uit. Na een maand of vijf zou je er vast niets meer van zien.

  Maar na een maand of vijf was de rode lijn nog altijd zichtbaar. Een chemische huidpeeling, die je online gewoon zonder recept kon verkrijgen, bood uitkomst. Met hoge verwachtingen bracht het meisje de peeling aan op haar litteken. Maar de bestanddelen van het spul maakten de rode lijn niet onzichtbaar. Integendeel, de peeling veranderde de rode lijn in een diepe, bruine groef – veel bruiner dan de rest van haar huid ooit was geweest.

  Hoe ongelukkig deze bijwerking ook was, het meisje schaamde zich niet voor haar nieuwe gezicht. Ze bleef selfies en filmpjes maken zoals ze altijd had gedaan, en postte deze zonder schroom op haar favoriete platform. Wanneer iemand haar naar de bruine streep op haar wang vroeg, zei ze: Oh, dat is gewoon mijn litteken.

  Is Littekenmeisje menens? Daar begon het allemaal mee. De andere mensen op het platform begonnen filmpjes te plaatsen waarin ze hun kennis van de menselijke huid, en met name het natuurlijke herstel daarvan, uit de doeken deden. Na een wond werd een litteken normaal gesproken eerst roze, daarna rood en dik, en daarna, na een klein jaar, wit en zacht. Soms bleef een litteken wat langer rood en dik, en moest een arts een steroïde-injectie toedienen om het zachter te maken. Maar een dunne, rode lijn die ineens een bruine streep werd, dat was ongehoord. In ieder geval bij een huid zo wit als deze.

  Weer andere mensen, die zelf een litteken in het gezicht hadden, deden een duit in het zakje door filmpjes te maken waarin zij de textuur van een ‘echt’ litteken demonstreerden. Ze namen hun telefoon mee naar de badkamer zodat ze in het felle licht een close-up van hun aangedane wangen, kinnen en voorhoofden konden maken. ‘Zie je wat er gebeurt wanneer ik erop druk? Dan wordt de huid rondom het litteken wit, de druk van mijn vinger onderbreekt de bloedtoevoer. Ik heb Littekenmeisje nog nooit druk op haar litteken zien uitoefenen. Wij eisen een filmpje waarin Littekenmeisje over haar wang wrijft!’

  Enkele dagen later maakte Littekenmeisje een nieuw filmpje waarin ze met een vochtig wattenschijfje over haar wang wreef. Het schijfje hield ze vervolgens voor de cameralens: er was geen make-up of viezigheid te zien. Het litteken was wel degelijk echt, zei ze.
‘Zien jullie dat, ze ááit haar wang alleen met dat wattenschijfje. Ze is te bang om echt druk uit te oefenen omdat de make-up er dan zeker afkomt!’, aldus een van de kijkers. ‘Het ziet eruit als wenkbrauwpotlood,’ zei weer een ander.

  Inmiddels begonnen ook professionals zich met het litteken te bemoeien. Dermatologen en plastisch chirurgen namen filmpjes op waarin ze trots vertelden over hun eigen patiënten, en hoe die er doorgaans uitzagen wanneer ze na een behandeling of biopt weer de kliniek verlieten. De littekens die deze professionals maakten waren roze en dun, dankzij de onderhuidse, oplosbare hechtingen die zij gebruikten – zo bleef de spanning op het wondgebied laag en kon het litteken niet uitrekken. Daarnaast raadde zij hun patiënten aan om dagelijks zonnebrandcrème en siliconengel te gebruiken om verkleuring van het litteken te voorkomen, alhoewel hyperpigmentatie altijd een risico bleef. Maar een diepe, bruine streep op zo’n witte huid… nee, dat hadden ze nog nooit gezien. Het was niet per se hun bedoeling om te beweren dat Littekenmeisje loog of zoiets, dat niet… Maar in hun eigen praktijk waren ze een soortgelijk litteken nog nóóit tegengekomen.

  De ophef over het Littekenmeisje bereikte langzamerhand ook andere platforms. Het meisje werd geïnterviewd voor een nieuwswebsite, tegen wie ze beweerde dat ze zich niks aantrok van de ‘haters.’ En dat ze zich had verzoend met de bruine streep op haar wang.
‘Ze doet het allemaal voor de aandacht!’, zeiden de mensen op het eerste platform. ‘Het litteken is duidelijk nep. Het is walgelijk wat mensen tegenwoordig allemaal doen om in de schijnwerpers te komen.’

  ‘Ik was heel erg geschrokken,’ zei een gebruiker die enkele jaren geleden vakantie had gevierd op een eiland in Oceanië, net toen er een vulkaan uitbarstte waardoor zij en haar familieleden ernstig verbrand waren geraakt. Deze vrouw gebruikte het platform om bewustzijn te creëren voor brandwonden en de littekens die zij achterlaten. Het voorgaande jaar was ze uitgenodigd om in een prominent televisieprogramma te verschijnen, en sindsdien had ze bijna een miljoen volgers. ‘Toen ik zag dat het woord ‘littekenmeisje’ trending was, werd ik heel even bang dat het over mij ging. En dat ik per ongeluk iets verkeerds had gedaan, dat ik iets stoms of ongevoeligs had gezegd. Maar toen ik op de hashtag klikte en nader onderzoek deed, kwam ik erachter dat het helemaal niet over mij ging. Er is nog een ander Littekenmeisje, zo weet ik inmiddels. En deze hele heisa gaat over haar, niet over mij.’

  De vertegenwoordiger van een bekend kledingmerk vroeg het Littekenmeisje om hen een privébericht te sturen, omdat ze een voorstel hadden voor een bijzondere samenwerking.

  Sommige influencers, die werkelijk miljoenen volgers hadden, tekenden een bruine streep op hun wang en maakten een filmpje waarin ze het Littekenmeisje persifleerden. Handigere types ontwikkelden een nieuw gezichtsfilter dat gebruikers over hun eigen selfievideo’s konden zetten. Er werd gretig gebruik van gemaakt. ‘Laat me met rust, mijn litteken is echt!’ zeiden de gebruikers die het filter in hun filmpjes droegen, terwijl de haastig getekende streep in en uit het beeld flitste aan de hand van de bewegingen die werden gemaakt.

  Een journalist voor een prestigieuze krant beschreef Littekenmeisje als een spiegel. ‘Ze laat ons niet alleen de alledaagse praktijk van het internet zien, maar stelt ons ook fundamentele vragen over wie we zijn en wat we van andere mensen verlangen. Maar wellicht kent de aandacht voor haar litteken ook een veel concretere uitleg: namelijk, dat mensen op het internet dol zijn op een gedeeld mysterie.’

  In haar meest recente filmpje zei het Littekenmeisje: ‘Het kan me geen reet schelen wat jullie allemaal vinden.’ Je moest het filmpje even pauzeren om het te kunnen zien, maar ik zou zweren dat ze, vlak voordat ze de opname beëindigde, in tranen uitbarstte.

Nadia de Vries is schrijver en cultuurwetenschapper. Ze is de auteur van drie Engelstalige dichtbundels, de kritische memoires Kleinzeer (2019) en de roman De bakvis (2022), die op de longlist van de Libris Literatuur Prijs en de Boekenbon Literatuurprijs kwam. In 2020 promoveerde ze aan de Universiteit van Amsterdam op een onderzoek naar het dode menselijk lichaam op het internet.

Meer van deze auteur