*1

hoe kijk je een zwart gat in?
nooit rechtstreeks dat verblindt zoals de zon

via een omweg de schaduw overtrekken op het netvlies
de hoek ervan - voorzichtig met duim en wijsvinger openbladeren

in de zone of no return een drempel waar
overhellen aanvangt stuiptrekken van lichaam en geest
de ruimtetijd uit de kom getrokken door trauma sorry

geen omkeren meer pas op fragiele wereld
beelden versplinteren bij het zien van dit alles
ook zoete slaap en geloof in onschuld haken
achter de zwarte horizon

ja ik hoopte dat er een script was
dat beschreef hoe alles elastisch naar het goede neigt
geen gekooide mensen gekooide landschappen of schermen 
die oplichten en een inventaris van wegkijken tonen

*2

op een grafische weergave van de werkelijkheid is de safe zone
met groene lijnen gemarkeerd, de satellietbeelden tonen tanks
die als ruimteschepen de zone infiltreren ook in kathedralen
schalt laarzengestamp

de satelliet is een oog dat neerstort op de Al Aqsa universiteit, live
zien we zwarte rookpluimen en iemand die een witte vlag wuift
totdat de doffe lucht opgeklopt wordt door schoten
de gele aarde voor massagraven verminkt
in zwarte gaten krijgen doden geen namen
kunnen ruim dertigduizend Palestijnen onder het woord casualties verdwijnen

stop

onder een kap is er geen denken
ieder moment
dit
en dit

en dit

ondergesneeuwd met verse vlokbommen
die dik wattig lijken te vliegen
in plaats van vallen in dit donker is er
geen denken geen reden dat de zon langzaam verduistert
de schaduw van een tank brengt
monsterdonker verblindende spotlights
hartelijk welkom hooggeëerd publiek

*3

een cel gebouwd voor elk van mijn dromen
ze zitten in de gestreepte schaduw, een kale gloeilamp
meestal uitgekleed schaamte steekt zo mooi
tegen metalen bedden metalen boxen af
de witte tanden van mijn belagers
een gekooid landschap hier
leven we als wormen

ik droomde
hars en sap donkergroen loof schors
met zwarte loerende ogen maar zelfs in die droom
was ik een anachoreet met opgeheven handen
vond in de stammen views maar geen gezelschap

de black site is een tombe
zwart gat waar mensenrechten
internationale verdragen sneuvelen
verdwijnen zoals sterren in het eindspel opgaan

ik dacht ze hebben me voorgelogen de zon is een mythe!
ik bloed niet het druipt van de sluier van deze democratie!

mijn belagers spelden insignes op hun hart pas op zijn plaatsen delict zijn
wegvagingen zijn het omgekeerde van zijn door smeulende sigaretten weggebrand

dit
en dit
en dit wordt niet in kaart gebracht

*4

of is de barst een beweging?
die gevolgd wil worden
gewillig met uitpuilende
ogen hoe ze drachtig de vleugels spreidt
dat is catastrofe baby
een schreeuw een schreeuw
tot ze achtergrond wordt
beelden die als bommen
van boven komen vind je dat trauma

                    klinkt als
                    ondoorgrondelijk dromen?

o oorlog klank die nasuizen nabootst de oren
log geslagen hoe mooi de vuist
voor de omtrek van een wapen
gewelfd de doffe lucht opgeklopt door schoten
is het een wond waarin de hemel danst?

hey baby ben je er
nog? een gestoord tijdperk wurmt zich door mij heen
uit het spuug in mijn mond rijst een macht op
die haar vormeloosheid verliest ik ben bang
dat ik de stok en ook het vlees ben
dat ermee geslagen wordt

*5

als ik terugkom is
de kamer gekanteld

ook mijn vader en veel kennissen hebben last van claustrofobie
de beeldenstroom van elke kant
buiten adem door deze strop op de tijd
wordt persoonlijke stoornis collectieve schoktoestand

ik heb me schrap gezet, proef aardbeien
de pulp van een obsceen beest dat
log de Noordzee uitploft
ze blinkt onder de schotwondzon

ik heb me schrap gezet tegen de flarden
botjes klein genoeg om in te stikken

ook ik heb aan gaten gedacht om troost te vinden
van ster naar ster patronen getekend op uitwegen
gerekend via de trampoline door de schutting naar de buurmeisjes
waar ik de zachte koppen van narcissen
in het aangeharkte zand vertrapte
waar het lichaam plooit glooit genot
                      ik ben weggeweest
plek en tijd zonder dit kapotgeschoten
dit overhellen, accelererend
overhellen

het is nu moeilijk voor te stellen
een tijd waarin we naar boven keken
dachten regen ruimteschepen zwart
gat, niet één keer bommen
open wond

Verantwoording

Een eerste versie van deze gedichten werd geschreven in opdracht van Wintertuin bij de tentoonstelling ‘Into the Black Hole’ in het Valkhof Museum.

Voor *2 maakte ik gebruik van satellietbeelden die gepubliceerd zijn door Forensic Architecture (FA), een onderzoeksgroep die methoden en technologieën ontwikkelt om staatsgeweld bloot te leggen. 

Elementen uit *3 zijn gebaseerd op getuigenissen van personen die jarenlang zonder proces vast hebben gezeten in zogenaamde black sites van de CIA of gevangenissen waar het personeel door leden van de CIA in marteltechnieken getraind werd. Mauricio Rosencof was onderdeel van de linkse guerrillagroep Tupamaros in Uruguay. Na de militaire coup van 1973 werden hij en enkele andere leden twaalf jaar vastgehouden in onmenselijke omstandigheden. Hij zegt: ‘we begonnen te denken dat we dood waren, dat onze cellen geen cellen waren, maar graven, dat de buitenwereld niet bestond, dat de zon een mythe was.’ Deze getuigenis is opgenomen in het boek A Miracle, A Universe van Lawrence Weschler.

‘beelden die als bommen / van boven komen’ in 4 is een vrije vertaling van een zin uit het gedicht ‘A partial history’ uit A Sandbook van Ariana Reines

‘Is het een wond waarin de hemel danst?’ baseerde ik op een zin uit het gedicht ‘Veld van eilanden’ uit de gelijknamige bundel van Édouard Glissant, vertaald uit het Frans door Jan H. Mysjkin bij Uitgeverij Vleugels.