1: De Maan

Laat de illusie van de wereld over u heenkomen

27 maart 2020

Lieve Nadia,


Op Twitter gaat een filmpje rond waarin een Amerikaanse moeder een rant houdt terwijl ze, met zonnebril op, achter het stuur van haar auto zit. De rant betreft de thuisscholing van haar kinderen. De strekking: te veel opdrachten, te veel werk voor de ouders en onderwijzen is een vak apart.
Elders op Twitter klaagt een Nederlandse moeder dat ze de opdracht heeft gekregen om haar kind de tafel van vier te leren. ‘Hoe dan?!’ schrijft ze.
De Amerikaanse moeder, nog steeds met zonnebril op, zegt in de camera: ‘Nu zullen onze kinderen ontdekken hoe dom we zijn.’

Nadia, jij weet ook wat het hardnekkigste misverstand over tarot is, namelijk dat er geen slechte kaarten bestaan. Dat je iedere kaart, zelfs De Dood, positief kunt interpreteren.
Die mensen hebben duidelijk nog nooit een kaart uit de stapel getrokken waarop wanhopige figuurtjes vanuit een brandende toren een zekere dood tegemoet springen.
Twee weken geleden, een uur voordat de persconferentie plaatsvond waarin Mark Rutte de eerste maatregelen in het kader van de corona-uitbraak zou aankondigen, stonden jij en ik voor de deur van het café waar we net gemberthee (jij) en witte wijn (ik) hadden gedronken, en bespraken de slechtste kaarten uit het tarotspel.
‘De Toren!’ riep ik uit.
‘De Maan!’ zei jij.
Ongeveer een jaar geleden kocht ik een tweedehands Thoth-tarotspel van occultist Aleister Crowley, mijn eerste tarotspel, bij wijze van research voor een roman die er voorlopig nog niet zal komen. Ik legde een onhandig Keltisch Kruis en interpreteerde de uitkomst aan de hand van enerzijds Crowley’s slecht vertaalde, cryptische aanwijzingen en anderzijds de resultaten van een Google-zoekopdracht. Eind vorig jaar ontdekte ik pas een meer ontspannen en constructieve manier om de 78 kaarten uit het tarotspel te leren kennen: iedere zondag trek ik een kaart voor de komende week. In een boekje noteer ik alle informatie die ik over die ene kaart kan vinden.
De Maan heb ik nog niet getrokken.

Heb jij gehamsterd? Ik moet toegeven dat ik na onze afspraak inderdaad een pak spaghetti en een pak rijst heb ingeslagen.
Een vrouw tweet dat de crisis waarin we ons bevinden haar heeft doen inzien dat alles wat hiervoor kwam nep was. Dat we nu pas zien we wat waarde heeft. Wat er toedoet. Wat echt is.
Intussen denken de hamsteraars er precies omgekeerd over: met hun voorraad wc-papier houden ze vast aan het oude normaal, een realiteit die inmiddels passé is.
Is ook de werkelijkheid een kwestie van interpretatie?

Crowley’s Thoth-tarotspel, met illustraties van Lady Frieda Harris, verbeeldt De Maan aan de hand van hoge golven, twee omineuze torens, Egyptische goden en een scarabee die de maan vasthoudt. Op dezelfde kaart uit het Rider Waite-spel, dat werd geïllustreerd door Pamela Colman Smith, blaffen een wolf en een hond naar een fronsende maan. Een rivierkreeft kruipt uit het water. Volgens Crowley staat De Maan voor bedrog, verwarring, hysterie, razernij, crisis. Hij schrijft: ‘Laat de illusie van de wereld over u heenkomen.’
Na wekenlang kaarten te hebben getrokken die rust, oogst en geluk vertegenwoordigen, trok ik deze week de Zwaarden Tien, een kaart die in het Thoth-spel de bijnaam “Ondergang” heeft en bij Rider-Waite wordt verbeeld door een liggende figuur uit wiens rug die tien zwaarden steken. Crowley schrijft: ‘Als men lang genoeg blijft strijden gaat alles ten onder.’

Er wordt gerammeld aan de fundamenten van ons bestaan. Wat zeker was, is onduidelijk. Wat een feit leek, bleek een kwestie van interpretatie.
Wat is het toch dat tarot zo aantrekkelijk maakt? Geven de kaarten houvast of geven ze juist toestemming om te twijfelen? Of is het een combinatie? Geven ze de zekerheid dat alles een kwestie van perspectief is?

Liefs,
Basje

PS Gisteren trok ik, als goedmakertje voor Zwaarden Tien, nog een extra kaart voor vandaag. Het was De Magiër, de eerste kaart uit het spel. Een kaart die draait om wijsheid, om het uitvoeren van ideeën, bekwaamheid en zelfvertrouwen. In het Engels wordt de kaart ook wel “The Juggler” genoemd, en zo voel ik me ook: een jongleur. Op dit moment hou ik alle ballen inderdaad wel in de lucht, geloof ik.

28 maart 2020

Lieve Basje,


Ik begin deze brief aan jou met een bekentenis, en dat is dat ik na onze laatste ontmoeting meteen naar een supermarkt ben gegaan om een familiepak toiletpapier te halen. Ik schaamde me niet toen ik het kocht, alhoewel ik op straat wel ben nagekeken toen ik ermee naar huis liep. Het gevaarte staat nu als een dystopische trofee naast mijn bureau. Ik heb het pak nog niet hoeven aan te breken.
Over dystopie gesproken: de Zwaarden Tien. Wat een akelige manier om de week te beginnen! De interpretatie van de tarot moge dan flexibel zijn, het blijft schrikken om een nabije toekomst in te beelden aan de hand van een rug vol zwaarden. Ik denk dat hier trouwens de kracht van de tarot in ligt: in de sprekende afbeeldingen van keizers, hemellichamen en pentakels, die ongeacht hun feitelijke betekenis onze verbeelding en daarmee onze interpretatie leiden. Vandaar ook, wellicht, onze angst voor de Toren. Die wanhopige figuurtjes gaan je niet in de koude kleren zitten.
Misschien dat dit De Maan, als symbool, ook zo verraderlijk maakt. Voordat ik een interesse in tarot ontwikkelde, associeerde ik de maan altijd met romantiek en lijfelijkheid. De getijden van de zee, menstruatie, dat soort dingen. Ik trok de kaart jaren geleden voor het eerst toen ik de tarot om liefdesraad vroeg. Op het moment dat De Maan naar me opkeek (of fronste, om preciezer te zijn) ervoer ik de kaart als een overwinning. Hij vindt me leuk! dacht ik nog. Maar toen ik de betekenis van de kaart opzocht (weinig soeps, inderdaad) liet ik mijn schijntriomf varen. De Maan van de tarot bleek een stuk minder troostend te zijn dan de glow-in-the-dark kosmos die ik vroeger met kauwgomlijm op mijn plafond plakte. Tussen die jongen en mij is het overigens nooit wat geworden.

Mijn interesse in de tarot, en het esoterische in het algemeen, begon met de geneeskrachtige stenen van mijn moeder. Mijn moeder kocht de stenen bij een klein winkeltje in het centrum, waar het altijd naar zuiveringshout rook. Behalve stenen kon je er ook vilten zakjes met gelukspoppetjes kopen, die je voor het slapengaan onder je kussen moest leggen. De poppetjes zouden dan al je zorgen wegnemen terwijl je sliep. Daar geloofde mijn moeder niet in. Die stenen, daarentegen, waren volgens haar het echte werk.
Net als De Maan in het Rider Waite-spel, fronste ik toen mijn moeder weer eens met een geneeskrachtige steen thuiskwam. Ze had de aankoop gedaan in een periode waarin ze veel last had van onverklaarbare pijnen. Ze droeg de steen aan een veter om haar hals, direct tegen haar huid. Op een dag, enkele weken na de aanschaf van de steen, waren de pijnen plotsklaps verdwenen. Toen mijn moeder de steen later die dag wilde afdoen, vond ze een lege veter om haar hals. De steen had mijn moeder zelf verlaten: zijn geneeskrachtige plicht was vervuld. Sindsdien frons ik niet meer naar stenen, of naar welke vorm van aardse magie dan ook.

Ergens schaam ik me om mijn geloof in het esoterische toe te geven. Hoe sta jij daar tegenover? Voel jij je opgelaten over je interesse in de tarot, of durf je het te omarmen? Is de tarot voor jou voornamelijk deel van een artistiek onderzoek, of is het meer een persoonlijk ritueel? En kan het beiden zijn, denk je, of biedt de tarot alleen troost aan hen die hem niet kritisch benaderen?

Het Thoth-spel kende ik nog niet, maar zelf gebruik ik sinds een jaar het poezentarotspel van Megan Lynn Kot. De Zwaarden worden uitgebeeld met tandjes en klauwen; de Pentakels met kattensnoepjes. De Dood, mijn favoriet in deze reeks, is een stofzuiger. En De Duivel is een brave hond.
Ik hoop dat je, ondanks de Zwaarden Tien, een goede week hebt gehad. Heeft de Magiër nog iets moois op je pad gebracht? En wat heeft de tarot je voor de komende week voorspeld?

Liefs,
Nadia

PS Ken je toevallig die meme van de Zwaarden Zeven en Negen? Mocht je nog eens zo’n enge Zwaardenkaart trekken, dan biedt deze meme hopelijk wat komische opluchting.